اندیکاتور ATR چیست؟

اندیکاتور ATR چیست؟

اندیکاتور ATR یا همان Average True Range یکی از اندیکاتورهای محبوب در تحلیل تکنیکال است که توسط معامله‌گر معروف، جی ولز وایلدر توسعه یافت و در کتاب وی با نام (مفاهیم جدید در سیستم‌های معاملات فنی) معرفی شد. این اندیکاتور در دسته اندیکاتورهای نوسان قرار می‌گیرد و یکی از دقیق‌ترین اندیکاتورهای نوسان بازار به شمار می‌رود.

همانطور که احتمالاً می‌دانید، اندیکاتورهای نوسان، میزان نوسان یک دارایی را نمایش می‌دهند. این اندیکاتورها نوسانات قیمت یک دارایی در یک برهه خاص را با نوسانات آن در بازه‌های زمانی گذشته مقایسه می‌کنند و از همین طریق به سیگنال‌های موثری دست می‌یابند.

بطور خیلی خلاصه، هرچه نوسان یک بازار بیشتر باشد مقدار ATR نیز بزرگ‌تر است و کوچک بودن مقدار ATR نشان‌دهنده کم بودن نوسانات بازار است. اندیکاتور ATR امکان محاسبه نوسانات روزانه بازار از طریق محاسبات ساده را در اختیار تریدرها قرار می‌دهد.

این اندیکاتور همچنین به تریدرها در تشخیص زمان مناسب ورود به/خروج از بازار کمک می‌کند. غالب اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال برای محاسبه نوسان از روش معمول کسر کمترین قیمت از بیشترین قیمت استفاده می کنند؛ اما اندیکاتور ATR برای این کار، قیمت در زمان بسته شدن تایم‌فریم‌های پیشین را نیز در نظر می‌گیرد. به همین جهت، اندیکاتور ATR را یکی از دقیق‌ترین اندیکاتورهای نوسان می‌دانند.

بازه نوسانات در اندیکاتور ATR را اصطلاحاً True Range به اختصار TR) یا بازه حقیقی) می‌خوانند. یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم اندیکاتور ATR نیز همین استفاده از True Range است. اندیکاتور ATR از سه روش برای محاسبه TR بهره می‌برد و در نهایت، مقداری که بزرگ‌تر از دو مقدار دیگر باشد را بعنوان TR نهایی در نظر می‌گیرد.

روش‌های محاسبه True Range در اندیکاتور ATR

روش‌های محاسبه TR طبق نظریه وایلدر از این قرار هستند: کسر کمترین قیمت در زمان فعلی از بیشترین قیمت در همین زمان قدر مطلق کسر قیمت در هنگام بسته شدن بازه زمانی پیشین از بیشترین قیمت در زمان فعلی قدر مطلق کسر قیمت در هنگام بسته شدن بازه زمانی پیشین از کمترین قیمت در زمان فعلی همانطور که عنوان کردیم، پاسخی که بزرگ‌تر از دو پاسخ دیگر باشد را بعنوان TR نهایی در نظر می‌گیرند.

دلیل استفاده از قدر مطلق در این فرمول‌ها، اطمینان از مثبت بودن جواب‌هاست و دلیل این امر نیز تمایل وایلدر به محاسبه نوسانات است، و نه جهت حرکت قیمت‌ها.

اگر بیشترین قیمت بازه زمانی فعلی از قیمت بسته شدن بازه پیشین بیشتر باشد، روش اول استفاده می‌شود و روش‌های دوم و سوم در دو صورت استفاده می‌شوند: در صورتی که قیمت بسته شدن بازه پیشین از بیشترین قیمت بازه فعلی بیشتر باشد و همچنین در صورتی که قیمت بسته شدن بازه پیشین از کمترین قیمت بازه فعلی کمتر باشد. نمونه‌های شرایط عنوان شده را در سه تصویر زیر مشاهده می‌کنید:

روش محاسبه نمودار اندیکاتور ATR از طریق مقادیر TR

اولین گامی که برای محاسبه ATR برداشته می‌شود، مشخص کردن بازه زمانی یا همان تایم‌فریم، محاسبه TRها در دوره‌های مختلف این تایم‌فریم و محاسبه میانگین آن‌هاست. ATR خود مخفف عبارت Average True Range) (به‌معنی میانگین بازه حقیقی) است.

بنابراین واضح است که برای محاسبه آن به میانگین بازه‌های حقیقی نیازمندیم. نمودار اندیکاتور ATR نیز یک MA ساده و ۱۴ روزه از همین میانگین‌هاست. البته تریدرها می‌توانند تایم‌فریم MA را متناسب با استراتژی‌ها و تصمیمات خود تغییر دهند.

می‌دانید که تایم‌فریم‌های کوتاه‌تر سیگنال‌های بیشتری را صادر می‌کنند؛ اما به همان نسبت امکان وجود سیگنال‌های اشتباه و یا گمراه‌کننده در آن‌ها بیشتر است. با این حال، انتخاب بازه زمانی به‌عهده خود تریدرهاست و به استراتژی منحصر بفرد آن‌ها بستگی دارد. نکته مهم این است که نمودار ATR همان MA مقادیر مختلف ATR در بازه‌های زمانی موردنظر است.

با استفاده از ATR به چه اطلاعاتی دست پیدا می‌کنیم؟

سیگنال‌های اندیکاتور ATR در یک کلام، اندیکاتور ATR نمایش‌دهنده شدت نوسانات بازار است. زمانی که نوسان یک دارایی شدید است، نمودار اندیکاتور ATR در حالت نزولی قرار می‌گیرد و زمانی که بازار باثبات‌تر است، نمودار این اندیکاتور صعودی می‌شود. دقت کنید که اندیکاتور ATR نوسان بازار را نمایش می‌دهد، نه روند حرکت قیمت را. بنابراین صعودی/نزولی بودن آن به معنی صعودی/نزولی بودن روند قیمت نیست.

بنابراین اصلی‌ترین کاربرد اندیکاتور ATR برای تریدرها این است که به آن‌ها کمک می‌کند تا نوسان بازار را از روندهای واقعی تشخیص دهند و استراتژی‌های خود را بر همین اساس تنظیم کنند.

از اندیکاتور ATR می‌توان برای شناسایی موقعیت‌های مناسب خرید و فروش استفاده کرد و می‌توان از آن برای تشخیص زمان‌های مناسب ورود به/خروج از بازار بهره برد. ما سیگنال‌های اندیکاتور ATR را به سه سیگنال تعیین شدت نوسان، خرید یا ورود به موقعیت‌های لانگ و فروش یا ورود به موقعیت‌های شورت تقسیم کرده‌ایم.

تعیین شدت نوسان

همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کرده‌ایم، اصلی‌ترین کاربرد اندیکاتور ATR این است که شدت نوسان بازار را به تریدرها نمایش می‌دهد. همچنین عنوان کردیم که زمانی که بازار درگیر نوسانات شدید است، نمودار این اندیکاتور نزولی می‌شود و زمانی که بازار در حال نوسان نیست و روند مشخصی را تجربه می‌کند، نمودار اندیکاتور صعودی خواهد بود. صعودی بودن اندیکاتور ATR فارغ از صعودی یا نزولی بودن روند قیمت است.

خواه بازار در یک روند صعودی قرار گرفته باشد و خواه روندی نزولی را تجربه کند، نمودار اندیکاتور ATR صعودی خواهد بود. در تصویر زیر اندیکاتور ATR را مشاهده می‌کنید که در زمان نزولی بودن نمودار قیمت اعمال شده است. همانطور که می‌بینید، نمودار اندیکاتور صعودیست (نمودار قرمز رنگ متعلق به اندیکاتور ATR است).

سیگنال خرید یا ورود به موقعیت‌های لانگ؛ و سیگنال فروش یا ورود به موقعیت‌های شورت

بطور معمول گفته می‌شود که قیمت‌ها مایلند در محدوده نوسان خود باقی بمانند. از همین رو، اگر قیمت یک دارایی با نوسانی بیش از حد میانگین خود افزایش یافته و وارد فاز صعودی شود، احتمال می‌رود که این فاز موقتی باشد و قیمت دوباره به محدوده میانگین خود باز گردد. همین حقیقت در خصوص روندهای نزولی نیز وجود دارد.

البته این تعریف بیشتر در خصوص بازه‌های کوتاه‌مدت و برای مثال نوسانات در طول یک روز صدق می‌کند. تصور کنید که یک دارایی به‌طور معمول، روزانه ۱ دلار نوسان می‌کند؛ اما در یک روز بخصوص و بدون دلیل مشخصی، قیمت آن به اندازه ۱.۲۰ دلار افزایش یافته است.

این اتفاق ممکن است شما را به خرید ترغیب کند و استراتژی ترید شما و سایر اندیکاتورهایی که به کار می‌برید سیگنال خرید را برایتان صادر کنند. اما طبق منطق اندیکاتور ATR این روند صعودی ادامه‌دار نخواهد بود؛ بلکه به‌زودی به حالت نزولی تغییر پیدا خواهد کرد و به میانگین خود نزدیک خواهد شد.

با این اوصاف، با این که خرید در این قیمت کار عاقلانه‌ای نیست، فروش یا وارد شدن به موقعیت فروش (یا همان پوزیشن شورت) می‌تواند گزینه بسیار مناسبی باشد. اما نکته مهم و حائز اهمیت این است که این منطق همیشه هم صحیح نیست.

در مواقعی ممکن است خارج شدن قیمت از محدوده نوسان پیشین خود واقعاً از آغاز یک روند جدید و قوی خبر بدهد. بنابراین اصلی‌ترین نکته، تشخیص این دو از یکدیگر است. گفته می‌شود زمانی که قیمت به اندازه یک ATR از قیمت در زمان بسته شدن تایم‌فریم پیشین فاصله داشته باشد، این یعنی روند جدید از قوت بالایی برخوردار است.

این اتفاق هم در مورد روندهای صعودی و هم در مورد روندهای نزولی صدق می‌کند. بنابراین اگر قیمت به ناگاه یک روند افزایشی را در پیش گرفت و افزایش قیمت تا یک ATR بیشتر از قیمت بسته شدن بازه قبلی پیش رفت، می‌توانید مطمئن باشید که این روند صعودی ادامه‌دار خواهد بود. در این صورت، خرید دارایی یا وارد شدن به پوزیشن‌های لانگ گزینه مناسبیست.

همینطور در صورتی که کاهش قیمت به قدری پیش رفت که قیمت به اندازه یک ATR از زمان بسته شدن بازه پیشین کمتر شد، می‌توان آن را نشانه‌ای از قوت روند نزولی دانست.

بنابراین می‌توانید فروش و یا وارد شدن به پوزیشن‌های شورت را در نظر داشته باشید. با این وجود توصیه می‌کنیم اندیکاتور ATR را به تنهایی به کار نبرید. ترکیب اندیکاتور ATR با اندیکاتورهای دیگر علی‌الخصوص اندیکاتورهای روند می‌تواند بسیار موثر باشد. یکی از اندیکاتورهای روندی که می‌تواند به خوبی در کنار ATR به کار رود، اندیکاتور میانگین متحرک یا MA است.

استفاده از اندیکاتور ATR بعنوان حد ضرر یا stop-loss

یکی از کارایی‌های مهم اندیکاتور ATR قابلیت استفاده بعنوان حد ضرر یا همان stop-loss است. بعنوان یک تریدر، حتماً این تجربه را داشته‌اید که حد ضرر خود را خیلی محتاطانه در نظر بگیرید، و از همین رو خیلی زود از پوزیشن‌های خود خارج شده و شانس کسب سود چندین برابری را از دست بدهید.

البته این اتفاق در بین تریدرهای تازه‌کار تا حدی نرمال است؛ اما اگر قصد تبدیل شدن به یک تریدر حرفه‌ای را دارید، توانایی تعیین صحیح حد ضرر بسیار مهم است؛ به شکلی که هم از ضررهای احتمالی جلوگیری کنید و هم از روندهای پیش رو باز نمانید. اندیکاتور ATR در این راستا می‌تواند بسیار کارساز باشد. روش معمول استفاده از اندیکاتور ATR به‌عنوان حد ضرر این است که حد ضرر به‌اندازه ۲ واحد ATR پایین‌تر از قیمت در زمان ورود به بازار در نظر گرفته شود.

اگر قیمت دارایی موردنظر شما به قدری کاهش یافت که به اندازه ۲ واحد ATR از قیمت در زمان ورودتان به بازار کمتر شد، می‌توانید آن را سیگنالی برای خروج از بازار بدانید. تکنیک شناخته‌شده Chandelier Exit که در فارسی آن را با نام‌هایی نظیر «خروج شاندلیِر» و «خروج پله‌ای» می‌شناسیم نیز در همین راستا و برای تعیین زمان مناسب خروج از بازار بوسیله اندیکاتور ATR طراحی شده است.

محاسبات اندیکاتور

ATR پیش‌تر اشاره کردیم که اندیکاتور ATR غالباً در تایم‌فریم ۱۴ دوره‌ای محاسبه می‌شود. این اندیکاتور را می‌توان در طول یک روز، بصورت هفتگی و یا بصورت ماهانه به کار برد. واضح است که در نقطه شروع محاسبات، بازه پیشینی وجود ندارد. بنابراین اولین True Range از طریق کسر کمترین قیمت از بیشترین قیمت محاسبه می‌شود. اما TRهای بعدی بر اساس فرمول عنوان شده در قسمت قبل بدست می‌آیند.

در نهایت، ATR نیز برابر با میانگین TRهای موجود در همین بازه است. نمودار ATR در قالب یک میانگین متحرک نمایی ۱۴ دوره‌ای نمایش داده می‌شود. برای درک بهتر این موضوع از ATR روزانه بعنوان مثال استفاده می‌کنیم. همانطور که عنوان کردیم، اولین TR این بازه از کسر کمترین قیمت از بیشترین قیمت بدست می‌آید و ATR 14 روز بعد از طریق میانگین TRهای ۱۴ روز گذشته محاسبه می‌شوند.

لازم به ذکر است که وایلدر برای متعادل‌تر کردن اطلاعات، در محاسبه ATRهای جدید، ATRهای گذشته را اعمال می‌کرد. به این معنی که پس از ۱۴ روز اول، ATR این ۱۴ روز در محاسبه ATRهای بعدی نقش داشتند. (فراموش نکنید که ATR روزانه بعنوان مثال انتخاب شده است. این ATR می‌تواند در هر بازه دیگری از جمله ۱۴ دقیقه‌ای، ۱۴ هفته‌ای و … تعریف شود).

روش محاسبه ATR های بعدی به شرح زیر است: ابتدا ATR 14 روز قبل را در ۱۳ ضرب می‌کنید. سپس TR زمان فعلی را به آن اضافه می‌کنید. در نهایت، حاصل این مقدار را بر عدد ۱۴ تقسیم می‌کنید.