عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام

عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام

معمولا افرادی که به تازگی قصد دارند وارد بورس شوند و به سرمایه‌گذاری در این حوزه بپردازند سوالات بسیاری در ذهن دارند. اما یکی از عمده این سوالات این است که قیمت سهام بر چه اساسی تغییر می‌کند؟! چه عواملی باعث افزایش یا کاهش قیمت سهام یک شرکت می‌شود؟!

در پاسخ به این سوال ابتدا باید به ذات عرضه و تقاضا در بازار سرمایه اشاره کنیم. قیمت سهام در بورس نیز مانند بسیاری از بازارهای دیگر (مثل مسکن، خودرو و …) بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

با افزایش تقاضا، فروشندگان سهام خود را با قیمت بالاتری به فروش می‌گذارند و در صورت افزایش عرضه، خریداران به همان نسبت قیمت‌های پایین‌تری را برای خرید سهام پیشنهاد می‌کنند. لذا مکانیزم معاملات در بازار سرمایه نیز کاملا بر اساس عرضه و تقاضا چیده شده است. پس تا این جا فهمیدیم که دلیل افزایش یا کاهش قیمت سهام افزایش تقاضا و یا عرضه است.

عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام را به طور کلی می‌توان به سه گروه تقسیم کرد :

۱-عوامل محیطی یا کلان

۲-عوامل مرتبط با صنعت (صنعتی که شرکت مورد نظر در آن فعالیت می‌کند.)

۳-عوامل داخلی یا درون شرکت

عوامل محیطی یا کلان:

اولین موردی که قصد داریم به بررسی آن بپردازیم عوامل محیطی یا کلان اثر گذار بر قیمت سهام است. منظور از عوامل محیطی در این جا عواملی است که در اختیار خود شرکت نبوده و به سیستم کلی اقتصادی و سیاسی بستگی دارد.

۱-وضعیت اقتصادی و سیاسی

ثبات یا عدم ثبات در وضعیت اقتصادی و سیاسی در عرصه داخلی و خارجی می‌تواند بر روی وضعیت بازار سرمایه تاثیرگذار باشد. در واقع آرامش فضای سیاسی و در نتیجه اقتصادی یک کشور باعث امنیت اقتصادی شده و به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که سرمایه‌گذاری آن‌ها با سود مناسبی همراه خواهد بود.

۲-سیاست های کلان پولی، مالی و ارزی

سیاست‌های کلی دولت در حوزه پولی، مالی و ارزی می‌تواند بر روی وضعیت شرکت‌ و در نتیجه قیمت سهام آن‌ها تاثیرگذار باشد. برای مثال افزایش نرخ ارز برای شرکت‌های صادراتی باعث افزایش سودآوری می‌شود. اما در نقطه مقابل شرکت‌هایی که مواد اولیه خود را از خارج تأمین می‌کنند، با افزایش هزینه‌ها و کاهش سودآوری مواجه خواهند شد. پس دنبال کردن نحوه مخارج و درآمدهای ارزی شرکت‌‌ها یکی از مهمترین مباحث سرمایه‌گذاری در بورس است.

یا مثلا در صورتی که بانک مرکزی تصمیم به کاهش نرخ سود تسهیلات به شرکت‎‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بگیرد، این موضوع نیز باعث کاهش هزینه‌های مالی شرکت، افزایش سود آوری و در نتیجه افزایش قیمت سهام آن شرکت می‌شود.

۳-بودجه سالیانه کشور

یکی از موارد مهمی که اقتصاد کشور را تحت تاثیر می‌گذارد بودجه سالیانه و جزییات آن است. ترکیب بودجه سالیانه کشور نشان‌دهنده میزان توجه دولت به صنایع مختلف است. مثلا فرض کنید دولت در بودجه خود بخش‌ زیادی را صرف ارائه تسهیلات برای گسترش صنایع فولادسازی و افزایش ظرفیت تولید فولاد کشور کند. این موضوع باعث رشد و رونق این صنعت شده و طبیعتا سهام شرکت‌های فعال در این حوزه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۴-قوانین و مقررات

قوانین و مقررات کشور را می‌توان چهارمین عامل محیطی اثرگذار بر قیمت سهام دانست. به طور کلی وجود ثبات در قوانین و مقررات امکان تصمیم‌گیری بهتر و دقیق‌تر برای سرمایه‌گذاران را فراهم می‌نماید. اگر بخواهیم در این مورد مثالی بزنیم، برای مثال افزایش تعرفه واردات خودرو می‌تواند باعث افزایش در میزان فروش شرکت‌های خودروساز داخلی شده و در نتیجه باعث افزایش سودآوری آن‌ها شود، در صورتی که تغییر پی‌درپی این قوانین باعث سردرگمی شرکت‌ها شده و مخل برنامه‌ریزی بلندمدت برای آن‌ها می‌گردد.

عوامل مرتبط با صنعت:

شرکت‌هایی که در بورس پذیرش می‌گیرند از صنایع بسیار گسترده‌ای هستند. صنایع پتروشیمی، پالایشگاهی، فلزات اساسی، خودروسازی، سیمان، انبوه‌سازی و … تنها تعدادی از آن‌ها هستند. هرکدام از این صنایع عوامل و اثرات خاص خودشان را می‌پذیرند که می‌بایست آن‌ها را به صورت جداگانه در صنعت مورد نظر بررسی نمود.

۱-نحوه قیمت‌گذاری محصولات

قیمت‌گذاری محصولات در شرکت‌های بورسی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. برای سرمایه‌گذاری در سهام مناسب توجه به این موضوع ضروری است. مثلا قیمت بعضی از محصولات صادراتی مثل فلز روی یا متانول شرکت‌های پتروشیمی، توسط نرخ‌های جهانی مشخص می‌شود. لذا رصد قیمت‌های جهانی در این صنایع بسیار مهم است. یا در صنعت خودروسازی قیمت‌گذاری در حال حاضر توسط شورای رقابت انجام می‌گیرد. همچنین بسیاری از شرکت‌های فلزی و پتروشیمی محصولات خود را بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا در بورس کالا به فروش می‌رسانند. برخی دیگر از محصولات مثل مواد دارویی و غذایی نیز نرخ‌های مصوب دارند. پس رصد نحوه قیمت‌گذاری و تغییرات این قیمت‌ها بسیار مهم بوده و می‌تواند قیمت سهام شرکت مورد نظر را تحت تاثیر قرار دهد.

۲-میزان عرضه و تقاضا برای محصولات

حتما به خاطر دارید که در سال‌های نه چندان دور صنعت مسکن و ساخت و ساز از رونق بسیار خوبی برخوردار بود. در این شرایط صنایع مرتبط با بخش مسکن مثل صنعت سیمان و یا کاشی و سرامیک به دلیل تقاضای بالا برای محصولاتشان سودآوری مناسبی را تجربه می‌کردند. در بازه‌های زمانی مختلف نیز، بسته به شرایط ممکن است تقاضا برای محصولات صنعت خاصی افزایش یابد. این امر می‌تواند منجر به افزایش فروش برخی شرکت‌ها شده و در نهایت قیمت سهام آن‌ها نیز افزایش یابد.

۳-رقابتی یا انحصاری بودن صنعت

در واقع نوع محصول یا خدماتی که توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود هم در سودآوری شرکت بسیار اثرگذار است. برخی از شرکت‌ها محصولات انحصاری تولید می‌کنند و بازار تضمین شده‌ای دارند، اما برخی دیگر برای فروش محصولات و خدمات خود در بازار رقابت می‌کنند. شرکت‌های دارای بازار انحصاری معمولا برای فروش محصولات خود مشکلی نداشته و سودآوری مناسبی نیز دارند. سایر شرکت‌ها نیز بسته به تبلیغات و رقابتی که دارند می‌توانند سودسازی خوبی داشته باشند. لذا بررسی نوع رقابت برای فروش محصولات در زمان حال و آینده بسیار مهم است.

۴-حجم سرمایه‌گذاری در صنعت

میزان سرمایه‌گذاری بخش‌های خصوصی و دولتی در یک صنعت خاص احتمالا خبر از چشم‌انداز مناسب آن صنعت در آینده دارد. هر چه حجم سرمایه‌گذاری در یک صنعت بیشتر باشد، نشان‌دهنده انتظار سوددهی مناسب آن در آینده خواهد بود. کسب اطلاعات در مورد ورود سرمایه‌های کلان به صنایع مختلف می‌تواند به سرمایه‌گذاری بهتر در سهام شرکت‌ها کمک کند.

۵-وضعیت صنایع مرتبط

بررسی وضعیت صنایع مرتبط با صنعت مورد نظر از دیگر عوامل موثر بر قیمت سهام یک شرکت است. اجازه دهید با یک مثال این موضوع را روشن کنیم. صنعت خودرو سازی به طور مستقیم با صنایعی نظیر فولادسازی و تولید قطعات خودرو در ارتباط است. پس در صورتی که خودروسازها رونق مناسبی را تجربه کنند، این موضوع به صنایع مذکور نیز سرایت خواهد کرد. با رونق فولادسازی صنایع و معادن سنگ آهن که تولیدکننده ماده اولیه فولاد هستند هم با افزایش سودآوری همراه خواهند بود. لذا رونق یا رکود یک صنعت می‌توانند بر روی صنایع مرتبط دیگر هم اثرگذار باشد.

۶-تحولات فناوری

در سال‌های اخیر سرعت بالای پیشرفت و تحول فناوری بر هیچ کس پوشیده نیست. صنایعی که بتوانند از این تحولات بیشتر بهره ببرند قطعا در بلندمدت رشد خوبی را تجربه خواهند کرد. اگر بخواهیم مقایسه‌ای انجام دهیم، دو صنعت فناوری اطلاعات و سیمان را در نظر بگیرید. واضح است که سرعت پیشرفت تکنولوژی در صنایع مرتبط با فناوری اطلاعات بسیار بیشتر است. لذا به طور کلی آینده روشنی برای صنایع مرتبط با این حوزه می‌توان متصور بود. همچنین توجه به انطباق‌پذیری شرکت‌ها با پیشرفت تکنولوژی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شرکت‌های پیشرو همواره از شرکت‌های دنباله رو در وضعیت بهتری قرار خواهند داشت!

عوامل درونی:

دسته سوم که بسیار مهم هم هست مربوط به عوامل درونی شرکت است. این عوامل که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت در واقع به وضعیت داخل شرکت بستگی دارند.

۱-میزان سودآوری شرکت و ثبات آن

قطعا هدف همه افراد از سرمایه‌گذاری کسب سود است. برای سرمایه‌گذاران مهم است که شرکت مورد نظر چه میزان سود را در هر سال به دست می‌آورد. همه عواملی که تا پیش از این نیز در مورد آن‌ها بحث شد تاثیر خود را ابتدا در سودسازی شرکت و نهایتا در قیمت سهام آن نشان می‌دهند. دیگر عامل مهم، تداوم روند سودآوری و چشم‌انداز مناسب شرکت در آینده است. همچنین بررسی وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت نیز می‌تواند کمک شایانی به پیش‌بینی وضعیت شرکت در آینده نماید.

۲-نسبت قیمت به درآمد سهم (P/E)

از تقسیم کردن قیمت سهام به سود سالیانه آن نسبت P/E حاصل می‌شود. این نسبت که در بازار سرمایه کاربرد زیادی دارد در واقع نشان‌دهنده دوره بازگشت سرمایه سهام شرکت است. برای مثال اگر دو شرکت داروسازی مشابه را در نظر بگیریم که هر دو ۱۰۰ تومان به ازای هر سهم سود می‌سازند اما قیمت اولی دو برابر قیمت شرکت دیگر باشد، چه نتیجه‌ای می‌توان گرفت ؟! واضح است که در این مثال شرکتی که قیمت سهام آن کمتر است، دوره بازگشت سرمایه کمتری داشته و سرمایه‌گذاری در آن بهتر خواهد بود.

البته دقت کنید که این مقایسه باید در شرایط یکسان برای دو شرکت انجام شود، مثلا یک شرکت تازه تاسیس حوزه ارتباطات را نمی‌توان با یک شرکت فولاد سازی که به بلوغ خود رسیده است مقایسه نمود. در شرایط برابر هر چه P به E یک شرکت کمتر باشد، خریدن سهام آن ارزنده‌تر است. البته توجه کنید که نسبت فوق تنها یکی از معیارهای ارزیابی سهم است و نباید به تنهایی ملاک سرمایه‌گذاری شما قرار گیرد.

۳- قابلیت نقدشوندگی سهام

یکی از ویژگی‌های دارایی خوب از جمله سهام، قابلیت تبدیل شدن سریع آن به پول نقد است. در بازار بورس هر چه تعداد معاملات و حجم سهام معامله شده یک شرکت بیشتر باشد، نشان دهنده قابلیت نقدشوندگی بالای آن سهم می‌باشد.

۴-طرح‌های توسعه شرکت

برنامه‌ریزی شرکت برای اجرای طرح‌های توسعه می‌تواند نشان‌دهنده رشد و پویایی آن شرکت و ارزنده بودن سهام آن باشد. البته که سرمایه‌گذار باید هدف و اثرات انجام طرح توسعه را کاملا مورد بررسی قرار دهد، زیرا تاثیر همه طرح‌های توسعه مشابه یکدیگر نیست. مثلا راه‌اندازی خط تولید جدید نسبت به نوسازی ماشین‌آلات قطعا در کوتاه مدت اثرات بهتری بر روی سودآوری یک شرکت دارد.

۵-میزان سهام در دست مردم (سهام شناور)

به بخشی از سهام شرکت که در اختیار عموم مردم و سهامداران خرد (در مقابل سهامداران عمده) قرار دارد، سهام شناور می‌گویند. هرچه سهام شناور یک شرکت بیشتر باشد، تعداد معاملات سهام آن نیز افزایش یافته و نقدشوندگی آن نیز افزایش می‌یابد. زیاد بودن سهام شناور مزایایی از جمله واقعی بودن قیمت سهام، کاهش احتمال دستکاری در قیمت سهام، کاهش ریسک معاملات و … را به همراه دارد.

۶-ترکیب سهام‌داران شرکت

سهامداران عمده یک شرکت در واقع تصمیم‌گیرندگان اصلی آن نیز هستند. معمولا سهامداران عمده، خود نهادها و شرکت‌های بزرگ حقوقی هستند که منافع خاصی را از سرمایه‌گذاری‌هایشان دنبال می‌کنند. حضور سهامداران عمده خوش‌نام و با سابقه خوب در ترکیب سهامداران که در مواقع لازم از سهام شرکت حمایت می‌کنند، می‌تواند باعث افزایش سود و کاهش ضررهای احتمالی در سرمایه‌گذاری افراد شود.