میکر (Maker) و تیکر (Taker) در بازار چه کسانی هستند؟

میکر (Maker) و تیکر (Taker) در بازار چه کسانی هستند؟

عبارات «بازارساز» و «بازارپذیر» یا همان «میکر» و «تیکر» برای هر کسی که از صرافی‌های ارز دیجیتال استفاده کرده باشد، آشناست. همان‌طور که می‌بینید، واژه «بازار» در هر دوی این عبارات مشترک است. ارزهای دیجیتال هم مانند هر دارایی دیگری نیازمند محیطی برای خریدوفروش هستند.

به‌بیان دیگر، برای انجام معاملات ارزهای دیجیتال، به یک بازار اختصاصی احتیاج داریم که در حال حاضر، صرافی‌های ارز دیجیتال این بازار را در اختیار ما قرار می‌دهند. امروزه صرافی‌های ارز دیجیتال انواع متنوعی دارند و خود به دو نوع متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند.

نحوه انجام معاملات و تکمیل سفارش‌ها در این صرافی‌ها با یکدیگر متفاوت است. انواع جدیدتر و غیرمتمرکز صرافی‌های ارز دیجیتال، برای انجام معاملات از یک نوآوری به نام «بازارساز خودکار» استفاده می‌کنند.

نوآوری صرافی‌های غیرمتمرکز در دنیای ارزهای دیجیتال به‌شدت ارزشمند است؛ اما حقیقت این است که با وجود افزایش محبوبیت صرافی‌های غیرمتمرکز، هنوز هم بیشترین تعداد کاربران در صرافی‌های متمرکز فعالیت دارند چون امکانات و فرصت‌هایی که این صرافی‌ها ارائه می‌کنند، بسیار متنوع است و کارکردن با آنها، هنوز هم برای اغلب کاربران ساده‌تر است.

صرافی‌های متمرکز بر پایه مکانیزمی به نام «دفتر سفارشات (Order Book)» کار می‌کنند. نحوه کار این صرافی‌ها به این شکل است که ابتدا کاربران سفارش‌های خرید و فروش خود را (با ذکر مقدار و مبلغ پیشنهادی) در دفتر سفارش‌ها ثبت می‌کنند. سپس موتور تطبیق خودکار صرافی، سفارش‌های خرید و فروش را بر اساس قیمت‌های پیشنهادی با یکدیگر تطبیق می‌دهد و از این طریق آنها را تکمیل می‌کند.

بنابراین در این صرافی‌ها، دو نوع کاربر وجود دارد: کاربری که سفارش خرید یا فروش را ثبت می‌کند و کاربری که این سفارش را برمی‌گزیند. دسته اول از کاربران را میکر (market maker) یا سفارش‌‌گذار می‌خوانند و دسته دوم، تیکر (market taker) یا سفارش‌‌‌بردار نامیده می‌شوند.

در حقیقت اگر در صرافی ارز دیجیتال سفارشی با قیمت متفاوت از بازار (سفارش Limit) ثبت کنید، به‌طوری که سفارش شما بلافاصله تکمیل نشود و به قسمت سفارش‌های در دست انجام برود، شما یک میکر هستید و در بیشتر صرافی‌ها از مزیت کارمزد برخوردار خواهید بود.

از طرف دیگر، اگر در صرافی سفارشی با قیمت بازار (سفارش Market) ثبت‌ کنید، به‌طوری که سفارش بلافاصله تکمیل شود و وارد دفتر معاملات نشود، شما یک تیکر هستید. صرافی‌ها در همه بازارها از جمله فارکس، اوراق بهادار یا ارزهای دیجیتال، جایی هستند که خریداران و فروشندگان به هم می‌رسند.

اگر این نقاط تلاقی وجود نداشته باشند، افراد برای انجام معاملات خود مجبور می‌شوند در شبکه‌های اجتماعی یا جایی شبیه آن تبلیغ کنند. مثلا اگر بخواهید بیت کوین خود را با اتریوم مبادله کنید، باید پیشنهاد خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنید و امیدوار باشید که شاید کسی پیدا شود و پیشنهاد شما را بپذیرد و حاضر به معامله شود.

صرافی‌های ارز دیجیتال این مشکل را برطرف کرده‌ و محیطی نسبتا امن را برای معاملات ارزهای دیجیتال فراهم کرده‌اند. با وجود صرافی‌های ارز دیجیتال دیگر نیازی نیست به‌دنبال طرف معامله بگردید و شخصی را پیدا کنید که مایل به خرید ارزهای دیجیتال شما یا فروش ارزهای دیجیتال خود باشد.

در صرافی‌های ارز دیجیتال، کاربران بسیاری را پیدا می‌کنید که به‌دنبال انجام معامله هستند و به‌ همین دلیل، معاملات شما در کمترین زمان ممکن و به‌راحتی انجام می‌شوند. اگر تاکنون از صرافی‌های ارز دیجیتال استفاده کرده باشید، احتمالا بدون اطلاع خودتان در یکی از نقش‌های میکر (بازارساز) یا تیکر (بازارپذیر) قرار گرفته‌اید. حتی ممکن است در معاملات مختلف، هردوی این نقش‌ها را ایفا کرده باشید.

معامله‌گران گاهی در یک بازار هم به عنوان میکر و هم به عنوان تیکر عمل می‌کنند. میکرها و تیکرها عامل  اصلی حیات بسیاری از پلت‌فرم‌های معاملاتی هستند و نبود یا کمبود آنهاست که صرافی‌های قدرتمند را از صرافی‌های ضعیف متمایز می‌کند. همان‌طور که اشاره کردیم، در این مقاله درباره مفهوم میکر و تیکر صحبت خواهیم کرد؛ اما پیش از آن، بهتر است یک ویژگی اساسی صرافی‌های ارز دیجیتال و دارایی‌های دیجیتال را بررسی کنیم که حتما نام آن را خیلی شنیده‌اید: نقدینگی.

به‌طور کلی میکر کسی است که یک سفارش خرید یا فروش را ایجاد می‌کند و از این طریق زمینه‌ را برای انجام یک معامله فراهم می‌آورد. تیکر نیز کسی است که آن سفارش را با معیارهای موردنظر خود مناسب دیده و آن را می‌پذیرد تا معامله انجام شود. معامله‌گرانی که در یک صرافی فعالیت می‌کنند، یکی از این نقش‌ها را برعهده دارند. البته گاهی ممکن است یک معامله‌گر هم بازارساز باشد و هم بازارپذیر.

نقدینگی چیست؟

قبل از اینکه بتوانیم در مورد میکر و تیکر به درستی صحبت کنیم، مهم است که در مورد نقدینگی صحبت کنیم. وقتی می‌شنوید شخصی می‌گوید یک دارایی نقدشونده است یا دارایی دیگر غیرقابل‌ نقد‌شدن است یا نقدشوندگی ندارد، او در مورد نحوه فروش آسان آن دارایی صحبت می‌کند.

یک اونس طلا یک دارایی بسیار نقدشونده است؛ زیرا می‌توان آن را در زمان کوتاهی به راحتی با پول نقد معامله کرد. ولی مجسمه‌ای به ارتفاع ده متر از مدیر عامل صرافی بایننس که بر گاوی سوار است، یک دارایی بسیار غیر نقدشونده است.

نقدشوندگی در بازار هم مشابه همین ایده است؛ البته با کمی‌ تفاوت. بازار نقد، بازارهایی است که می‌توانید دارایی‌هایتان را به راحتی با قیمت منصفانه خرید و فروش کنید. در این بازارها، تقاضای زیادی از طرف کسانی که می‌خواهند دارایی را بخرند و عرضه زیادی از طرف کسانی که می‌خواهند آن را بفروشند وجود دارد.

با توجه به میزان فعالیت، خریداران و فروشندگان در یک قیمت با هم توافق می‌کنند. کمترین سفارش فروش (یا قیمت درخواست) تقریباً برابر با بالاترین سفارش خرید (یا قیمت پیشنهادی) خواهد بود. در نتیجه، تفاوت بین بالاترین پیشنهاد فروش و کمترین درخواست خرید کم خواهد بود. این تفاوت، اسپرد پیشنهاد و درخواست نامیده می‌شود.

برعکس، بازاری که نقدشوندگی ندارد، هیچ یک از این ویژگی‌ها را نشان نمی‌دهد. اگر می‌خواهید دارایی را بفروشید، در فروش آن با قیمت مناسب مشکل خواهید داشت؛ زیرا تقاضای زیادی وجود ندارد. در نتیجه، بازارهای غیرنقدشونده اغلب دارای دامنه پیشنهادی بسیار بزرگ‌تری هستند.

میکر یا سفارش‌‌گذار کیست؟

صرافی‌ها معمولا قیمت یک دارایی را بر اساس آخرین سفارش‌های تکمیل‌شده در دفتر سفارش‌ها تعیین می‌کنند. دفتر سفارشات جایی است که همه پیشنهادهای خریدوفروش از سوی کاربران در آن ثبت می‌شود. یک سفارش در واقع دستورالعملی است که می‌تواند چیزی شبیه به این باشد: «۲ واحد بیت کوین را در قیمت ۴۵هزار دلار بفروش». این سفارش در دفتر سفارشات ثبت می‌شود و هر زمان که خریداری حاضر شد بیت کوین را به قیمت ۴۵ هزاردلار بخرد، سفارش انجام می‌شود.

بعد از این معامله، قیمت بیت کوین در آن صرافی ۴۵هزار دلار خواهد بود (تا زمانی که معامله بعدی با قیمت دیگری انجام شود) . مثالی که در بالا بیان شد، نمونه‌ای از یک «سفارش محدود  است. سفارش‌های محدود، سفارش‌هایی هستند که شرایط خاصی برای تحقق آنها قید می‌شود.

به عنوان مثال، در زمان نگارش این مقاله قیمت بیت کوین کمی بیشتر از ۳۹هزار دلار است و وقتی شما سفارشی را برای فروش بیت کوین در قیمت ۴۵ هزاردلار ثبت می‌کنید، در واقع شرطی را قید کرده‌اید که هنوز برآورده نشده است. در مقابل این نوع از سفارش، «سفارش‌های بازار market order) )»وجود دارند که شرط خاصی برای آنها قید نمی‌شود و تقریبا بلافاصله پس از ثبت سفارش (با نخستین قیمت در دسترس) اجرا می‌شوند.

به عنوان مثال وقتی که شما برای خرید ۲ بیت کوین سفارش بازار ثبت می‌کنید، به صرافی اجازه می‌دهید تا از میان پایین‌ترین سفارش‌های محدود فروش، ۲ بیت کوین برایتان بخرد. میکرها کاربرانی هستند که «سفارش‌های محدود» را هم در حوزه خرید و هم در حوزه فروش در دفتر سفارشات صرافی‌ها ثبت می‌کنند و از این طریق، نقدینگی صرافی را بالا می‌برند.

آنها با این کار خود در واقع «بازار خریدوفروش» را برای صرافی «ایجاد» می‌کنند و سرعت و سهولت انجام معاملات در صرافی را افزایش می‌دهند. معمولا معامله‌گران بزرگ و موسسات (مانند آنهایی که تخصصشان انجام معاملات با حجم بالاست) نقش میکر را بر عهده می‌گیرند؛ اما معامله‌گران کوچک هم می‌توانند به‌راحتی با ثبت سفارش‌های محدود، نقش میکر را ایفا کنند.

تیکر یا سفارش‌‌‌بردار کیست؟

نقش تیکر یا سفارش‌‌بردار دقیقا عکس میکر است. تیکرها کسانی هستند که «سفارش‌های بازار» را در صرافی ثبت می‌کنند و در کمترین زمان و با نخستین قیمت در دسترس، سفارش خود را به انجام می‌رسانند. آنها در حقیقت از سفارش‌های محدودی که میکرها پیش‌‌تر ثبت کرده بودند برای انجام معامله خود استفاده می‌کنند.

بنابراین اتفاقی که می‌افتد این‌گونه است: میکرها با قراردادن یک سفارش محدود در دفتر سفارشات، نقدینگی صرافی را افزایش می‌دهند؛ چراکه خریدوفروش را برای کاربران آسان‌تر می‌کنند. از سوی دیگر، تیکرها از طریق یک سفارش بازار که پیش‌تر توضیح دادیم، بخشی از این نقدینگی را برداشت می‌کنند. تیکرها با این کار سفارش‌های موجود در دفتر سفارشات را بلافاصله تکمیل می‌کنند.

اگر قبلا در صرافی‌های ارز دیجیتال سفارش بازار (Market Order) ثبت کرده‌اید یا خریدوفروش فوری انجام داده‌اید، باید گفت که در نقش یک تیکر یا سفارش‌بردار عمل کرده‌اید و اگر از سفارش‌های محدود (limit orders) استفاده کرده‌اید، در نقش میکر ظاهر شده‌اید.

البته توجه به این نکته ضروری است که برخی از صرافی‌ها (عموما صرافی‌های کمتر شناخته‌شده و با نقدینگی اندک)، از قابلیت «سفارش بازار» استفاده نمی‌کنند و فقط امکان ثبت «سفارش‌های محدود» را دارند.

اگر در این صرافی‌ها معامله می‌کنید، حتما باید یک سفارش محدود ثبت کنید؛ اما با این وجود باز هم می‌توانید تیکر باشید. نکته اینجاست که اگر سفارش شما تکمیل‌کننده سفارش محدود دیگری باشد، شما تیکر هستید.