نسبت P/E چیست؟

نسبت P/E چیست؟

تمام شرکت های فعال در بازار سرمایه، موظفند در دوره های مشخصی (معمولا ۳ ماهه) گزارش هایی از عملکرد خود به سازمان بورس ارایه دهند. این گزارش ها را «صورت های مالی» می نامند و شامل ۴ صورت مالی به نام های ترازنامه، صورت مالی سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجه نقد است.

در صورت سود و زیان، اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه های شرکت ثبت می شود که این هزینه ها می تواند شامل هزینه های عملیاتی، هزینه بهره، هزینه استهلاک، هزینه مالیات و غیره باشد.

اگه کل این هزینه ها را از درآمد شرکت کم کنیم، سود خالص شرکت بدست می آید. با تقسیم این سود بر تعداد کل سهام عادی شرکت،  سود به ازای هر سهم یا EPS بدست می آید. حال که با EPS و صورت های مالی آشنا شدید، بهتر است به نسبت P/E بپردازیم.

نسبت P/E که نسبت قیمت به سود هر سهم نیز نامیده می شود، از قدیمی ترین و پرکاربرد ترین نسبت های مالی در بحث ارزشگذاری سهم است. در این نسبت از قیمت فعلی سهم و درآمد هر سهم به صورت زیر استفاده می شود.

نسبت قیمت به سود (P/E) نسبتی است که برای ارزش‌گذاری شرکت‌ها از آن استفاده می‌شود و از حاصل تقسیم قیمت سهام بر سود پیش‌بینی شده به دست می‌آید.

نسبت P/E به طور معمول به وسیله سرمایه‌گذاران و تحلیلگران برای تعیین ارزش نسبی سهام یک شرکت در مقایسه با شرکت‌های هم‌گروه استفاده می‌شود و در تحلیل فاندامنتال کاربرد فراوانی دارد. همچنین، ممکن است برای مقایسه با رکوردهای قبلی خود شرکت یا در مقایسه با کل بازار در طی زمان بکار رود.

اهمیت P/E

نسبت P/E یکی از با اهمیت‌ترین شاخص‌هایی است که تحلیلگران و سرمایه‌گذاران برای سنجش ارزش سهام از آن استفاده می‌کنند. این نسبت نشان ‌می‌دهد قیمت روز سهام زیر ارزش واقعی یا بالای ارزش واقعی است.

به علاوه می‌توان با مقایسه نسبت P/E سهم با نسبت P/E گروه یا نسبت P/E صنعت به اطلاعات ارزشمندی دست یافت.بطور اساسی، نسبت P/E یعنی اینکه سرمایه‌گذار چقدر حاضر است پول بپردازد تا یک ریال از سود یک شرکت را کسب کند، به همین خاطر به این نسبت، «ضریب قیمت» هم گفته می‌شود.

مثالی از نسبت P/E

به عنوان مثال «شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین» با نماد «صبا» در تاریخ ۱۳۹۹/۰۶/۱۹ با EPS (TTM) برابر با ۴,۳۸۷ ریال در قیمت پایانی ۳۲,۵۳۷ ریال معامله شد. برای به دست آوردن P/E این سهم کافی است قیمت پایانی را بر سود تقسیم کنیم و به عدد ۷٫۴۲ برسیم. مطابق تصویر زیر اطلاعات مربوط به P/E بانک دی را به سادگی می‌توان از طریق سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به دست آورد.

انتظارات سرمایه گذاران

در حالت کلی، یک P/E بالا بیان کننده انتظارات سرمایه‌گذاران در جهت رشد بالاتر سود آتی یک سهم نسبت به سهام مشابه ولی با P/E پایین است. مقدار P/E پایین می‌تواند علامت معامله سهم زیر ارزش واقعی یا بهبود وضعیت سود یک شرکت نسبت به عملکرد گذشته آن باشد.

P/E چه مقدار باشد تا اقدام به خرید و فروش سهام کنیم؟

نسبت P/E هر سهم در واقع انتظار سرمایه‌گذار از چشم انداز آینده آن شرکت، برای رشد و توسعه است. علاوه بر این P/E می‌تواند نشان دهنده سطح ریسک شرکت نیز باشد. معمولا نسبت P/E نشان دهنده نظر سرمایه‌گذاران درباره آن شرکت است و عموما این عدد برای شرکت‌هایی که رو به رشد هستند، مقدار بالاتری خواهد داشت.

در واقع هر چه نسبت P/E بالاتر باشد، میزان خوش بینی بازار به آن شرکت بالاتر خواهد بود. در این حالت باور پایه بر این است که شرکت توانایی رشد سود یا افزایش قیمت سهام را دارد. با همین استدلال شرکت‌هایی که بازار دید مثبتی نسبت به آن‌ها ندارد، معمولا از نسبت P/E پایین‌تری برخوردار هستند؛ چرا که بازار نسبت به رشد و سودآوری یا افزایش قیمت سهام آن‌ها خوش بین نیست.

P/E مطلق و P/E نسبی

ممکن است تحلیلگران بین نسبت P/E نسبی و مطلق نیز تمایزهایی قائل شوند که در ادامه به توضیح این موارد خواهیم پرداخت.

P/E مطلق

صورت این کسر به طور کلی همان قیمت روز سهام و مخرج نیز ممکن است «سود پیش‌بینی شده( TTM) یا سود برآورد شده ۱۲ ماه آتی یا مجموع سود دو فصل قبل با دوفصل آتی باشد. در محاسبه P/E مطلق توجه به این‌که قیمت روز در محاسبات دخیل بوده نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

P/E نسبی

P/E نسبی در واقع P/E مطلق را با یک شاخص یا یک محدوده از P/E‌های گذشته، طی یک دوره خاص مثلا ۱۰ ساله مقایسه می‌کند. این نسبت نشان می‌دهد که پی به ای مطلق به چند درصد از P/Eهای گذشته رسیده است. در این راستا معمولا P/E مطلق با بزرگ‌ترین یا کوچک‌ترین مقدار خودش در گذشته مقایسه می‌شود تا مشخص شود چقدر به کف تاریخی خود نزدیک شده است.

چنانچه مقدار P/E نسبی بیشتر از ۱۰۰٪ باشد، معلوم می‌شود که P/E کنونی از P/E گذشته نیز عبور کرده است و برعکس اگر مقدار P/E نسبی کمتر از ۱۰۰٪ باشد، یعنی P/E کنونی هنوز به P/E گذشته نرسیده است.

P/E صنعت و P/E گروه

براساس تقسیم‌بندی سازمان بورس اوراق بهادار، سهام شرکت‌ها با توجه به نوع فعالیت، در گروه‌های مختلف دسته‌بندی می‌شوند. در این بین ممکن است صنایعی با نوع فعالیت شبیه یا مکمل یکدیگر، با هم در یک گروه جمع شوند. سایت شرکت فناوری مدیریت بورس معمولا برای گروه‌های مختلف، P/E گروه را محاسبه و منتشر می‌کند، ولی تحلیلگران ممکن است برای صنایع یا زیرگروه‌های همان گروه نیز این رقم را محاسبه کنند و مورد استفاده قرار دهند. به عنوان مثال، می‌توان به زیرگروه قطعه سازها در گروه خودرو و ساخت قطعات اشاره کرد.

محدودیت های نسبت P/E

همانند سایر ابزارهای ارزش‌گذاری سهام نسبت P/E نیز کاستی‌های مهمی دارد و به این باور غلط که تنها با یک ابزار تحلیل می‌توان تصمیم به سرمایه‌گذاری گرفت خط بطلان می‌کشد. شرکت‌هایی که سودشان صفر یا منفی گزارش شده است، برای محاسبه P/E چالش جدی را بوجود می‌آورند. نظرات مختلفی در این موارد وجود دارد و برخی قائل به P/E منفی و برخی آن را صفر در نظر می‌گیرند اما عمده تحلیلگران در این موارد، P/E را غیر قابل تفسیر (N/A) فرض می‌کنند.

یکی از اصلی‌ترین محدودیت‌های نسبت P/E هنگام مقایسه این نسبت برای دو شرکت مختلف خود را نشان می‌دهد. ارزش و نرخ رشد شرکت‌ها در بخش‌های مختلف با توجه به زمینه فعالیت و زمان متفاوت کسب سود ممکن است از هم متفاوت باشد.

برای برطرف کردن این مشکل، نسبت P/E شرکت تنها باید برای مقایسه با سایر شرکت‌های هم گروه مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، مقایسه دو شرکت یکی در گروه ارتباطات و دیگری در گروه مواد شیمیایی با استفاده از نسبت P/E ممکن است به نتیجه و تصمیم‌گیری غلط در این باره منجر شود.

P/E یک شرکت، در مقام مقایسه با P/E سایر شرکت‌های هم‌گروه، بسیار معنی‌دار‌تر است. برای مثال، ممکن است P/E یک شرکت در گروه «انبوه‌سازی، املاک و مستغلات» بسیار بالا باشد و این تصور ایجاد شود که این سهم، ارزنده نیست، ولی با توجه به P/E بالای کل این گروه می‌توان به غلط بودن این فرضیه پی برد.

بعلاوه، از آنجا که بدهی یک شرکت بر قیمت سهام و درآمد شرکت تأثیر می‌گذارد، به صورت اهرمی می‌تواند نسبت P/E را نیز منحرف کند. به عنوان مثال، فرض کنید دو شرکت مشابه وجود دارند که صرفا از نظر بدهی باهم اختلاف دارند. هرکدام که بدهی بیشتری دارند احتمالاً مقدار P/E کمتری نیز داشته باشند. با این وجود، اگر وضعیت تجارت مساعد باشد، شرکتی که بدهی بیشتری دارد، به دلیل ریسک‌هایی که متحمل شده است، می‌تواند درآمد بیشتری را به خود ببیند.

دیگر محدودیت مهم نسبت P/E مشکلی است که در محاسبه خود فرمول P/E وجود دارد. ارائه دقیق و بی‌طرفانه نسبت P/E به ورودی‌های دقیق قیمت بازار سهام و برآورد دقیق سود هر سهم متکی است.

بازار از طریق داد و ستد پیوسته خود، قیمت سهام را تعیین می‌کند و این قیمت‌ها از طیف وسیعی از منابع معتبر در دسترس هستند. درحالیکه منبع کسب اطلاعات سود در نهایت خود شرکت است، جایی که براحتی می‌توان این اطلاعات را دستکاری کرد، با این وجود، تحلیلگران و سرمایه‌گذاران برای ارائه اطلاعات دقیق به مسئولین شرکت اعتماد می‌کنند. در صورت از بین رفتن این اعتماد، سهام ریسک بیشتری خواهد داشت و بنابراین، ارزش کمتری دارد.

برای کاهش ریسک اطلاعات غلط، نسبت P/E توسط تحلیلگران به دقت زیر نظر قرار می‌گیرد. اگر شرکت قصد داشته باشد اعداد را به منظور بهتر جلوه دادن خود دستکاری کند و در نتیجه، سرمایه‌گذاران را فریب دهد، این شرکت باید سخت تلاش کند تا مطمئن شود که تمام معیارها به صورت منسجم دستکاری شده، که انجام آن دشوار است. به همین دلیل، نسبت P/E همچنان یکی از مهمترین نکات برای تجزیه و تحلیل یک شرکت به شمار می‌آید، اما نباید هیچ‌گاه به تنهایی مورد استفاده قرار بگیرد.